Τα ηλιακά ρολόγια ήταν οι πρώτες κατασκευές του ανθρώπου για τον υπολογισμό του χρόνου. Βασίζονταν στη σκιά που ρίχνει ο ήλιος σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας. 

Για τη δημιουργία της σκιάς, τα ηλιακά ρολόγια έχουν ένα επίπεδο αντικείμενο, τον γνώμονα, ο οποίος είναι παράλληλος με τον άξονα περιστροφής της Γης.